Trends en ontwikkelingen voor groenten en fruit retail in 2022

De AGF-sector in Nederland is een omvangrijke branche met een flinke productie (Nederlandse teelt) en een groot aandeel in de import- en exportstromen. Binnen de sector wordt gebruik gemaakt van allerlei verschillende verpakkingen voor verschillende doeleinden. Naast de presentatie zorgt de verpakking ervoor dat de producten langer houdbaar blijven, hun smaak behouden en gemakkelijk te vervoeren zijn. Daarnaast wordt er in de sector gezocht naar manieren om producten te verpakken op een zo duurzaam mogelijke wijze. In deze wereld van het verduurzamen van verpakkingen spelen er altijd verschillende interessante trends en ontwikkelingen.

Maatschappelijke ontwikkelingen

In het brancheplan voor duurzaam verpakken van GroentenFruit Huis, zien we een aantal relevante maatschappelijke ontwikkelingen de afgelopen jaren: 

• Vergrijzing
• Toename van het aantal alleenstaanden
• Toenemende aandacht voor voedselverspilling en (zwerf)afval. 

Deze ontwikkelingen zorgen aan de ene kant voor een toename van de hoeveelheid convenience- en (portie)verpakkingen. Aan de andere kant, zorgen ze voor een toenemende druk om de hoeveelheid (kunststof) verpakkingen te reduceren.

Consumentenontwikkelingen

In datzelfde brancheplan van GroentenFruit Huis zien we enkele andere relevante ontwikkelingen onder consumenten zich ontwikkelen:

• Toename e-commerce: thuisbezorging van voeding en pick-up points zoals HelloFresh.
• Groenten en fruit als onderdeel van maaltijdpakketten in het convenience segment
• Meer vers aanbod en gemak – de zoektocht naar gemakkelijk consumeerbare groenten en fruit, o.a. via de toename van het snack segment.
• Meer consumptie ‘on-the-go’ en verschuiving van consumptie at home naar out of home

De bovenstaande consumentenontwikkelingen zetten druk op het verpakkingsvraagstuk. Benoemde afzetkanalen vragen vaak om specifiek verpakkingsoplossingen, wat vaak resulteert in extra verpakking of meer verpakkingseenheden.

Maatschappelijke weerstand tegen het gebruik van plastic

Er is dus een toenemende druk vanuit de consument om de hoeveelheid plasticverpakkingen te verminderen. De hedendaagse consument is kritisch tegenover het gebruik van plastic in verpakkingen, er heerst een soort ‘antiplastic-sentiment’. Deze maatschappelijke weerstand werkt soms echter averechts wat betreft het verduurzamen van de sector. Plastic verpakkingen kunnen namelijk een deel van de impact van voedselverspilling tegengaan doordat voedsel beter kan worden vervoerd en bewaard. Als milieubelasting tegengaan het doel is dan is het bij sommige producten in deze sector juist beter om wel plastic te gebruiken in de verpakking. Maar het antiplastic-sentiment leeft en groeit.

Plastic heeft dus vooral een imagoprobleem, en de consument wil er graag vanaf. Ook al ziet de consument plastic niet als duurzaam, hangt dat er ook van af hoe je ernaar kijkt. Glas bijvoorbeeld, kun je oneindig recyclen. Doordat glas echter zo zwaar is, kost de productie en het vervoer ervan veel meer energie dan plastic, dat lichter is. 

Ook zien we onder consumenten de ontwikkelingen dat er minder thuis wordt gekookt, meer onderweg wordt gegeten en meer online wordt besteld. Drie ontwikkelingen waar weer lichte verpakkingen voor nodig zijn, zoals plastic. Elk verpakkingsmateriaal heeft zijn consequenties, maar dat ziet de consument niet altijd in.

Karton belangrijk voor circulaire economie

Uit recent onderzoek van de TU in het Oostenrijkse Graz blijkt het belang van kartonnen verpakkingsmaterialen voor een circulaire economie. Verpakkingen op basis van vezels, zoals karton, kunnen volgens dit onderzoek meer dan 25 keer gerecycled worden.

In het onderzoek, dat in 2021 werd uitgevoerd, werd karton herhaaldelijk gerecycled om het effect ervan op de mechanische eigenschappen te testen. Er werden geen negatieve effecten gevonden op eigenschappen van het karton, zoals de natuurlijke soliditeit en plet bestendigheid van het materiaal.

Voorheen werd gedacht dat verpakkingsmaterialen op basis van vezels slechts vier tot zeven keer kunnen worden gerecycled voordat het zijn kenmerken verliest. Het onderzoek toont daarnaast aan dat papier en karton veel duurzamer zijn dan tot nu toe werd aangenomen. Het onderzoek bewijst daarmee de belangrijke rol van karton voor een circulaire economie aan. Naast dat je karton kunt recyclen, is het ook nog eens biologisch afbreekbaar.

Verbod op plastic verpakkingen in Frankrijk

Sinds 1 januari 2022 mogen AGF-producten, op enkele uitzonderingen na, in Frankrijk niet meer in plastic verpakkingen worden verkocht. Uitzonderingen zijn de kwetsbare producten, waarvoor nu nog geen goed alternatief bestaat dan een plastic verpakking, om ze vers en onbeschadigd te houden tijdens voor transport en distributie. Frankrijk gaat hierin verder dan de Europese regels. Nederland heeft als doel om in 2022 maar 10% minder verpakkingsmaterialen te gaan gebruiken. De nieuwe wetgeving kwam zonder enig overleg en dus als een verrassing voor de Franse AGF-producenten. De sector claimt nu niet voorbereid te zijn op een 100% plasticvrije productie van AGF en loopt hierdoor tegen problemen aan. De AGF-sector is slechts verantwoordelijk voor 1,5% van de plastic verpakkingen in heel Frankrijk. De nieuwe wetgeving wordt daardoor als onredelijk ervaren door de producenten.

AGF-producten in verpakkingen minder dan 1,5 kilo vallen onder deze verordening in Frankrijk. Dit zijn met name de budgetproducten in de schappen van de supermarkten. Omdat kartonnen verpakkingen gemiddeld twee keer zo duur zijn als plastic verpakkingen, wordt het gebruik van plastic voor deze budget producten als noodzakelijk geacht. De verkoopprijs zal daardoor dus omhoog moeten of de retailer gaat minder marge pakken. Ook is er een probleem ontstaan met het verpakken van ‘natte producten’ (producten die een vochtige atmosfeer nodig hebben om niet uit te drogen) die in bepaalde biobased verpakkingen niet goed bewaard kunnen worden. De kartonnen verpakkingen die nu verplicht zijn, maken het ook lastiger om de producten zichtbaar te houden in de schappen voor de consument. De voorspelling is dat dit de verkoop zal doen minderen.